Door netcongestie kunnen duizenden vierkante meters dakoppervlak bij agrarische bedrijven niet benut worden voor zonne-energie. Een mogelijke oplossing is cable pooling. Ofwel, wind en zon van agrariërs lokaal aan elkaar koppelen en zo meer kansen voor ondernemers creëren om hun bedrijfsvoering te verduurzamen, zonder dat extra netverzwaring noodzakelijk is. Cable pooling houdt in dat twee duurzame opweklocaties die dicht bij elkaar liggen, gebruik maken van dezelfde elektriciteitskabel. Op zich is dit een bekend fenomeen. Alleen ging het bij cable pooling tot dusver altijd om de combinatie  van één opweklocatie zon met één opweklocatie wind.

In het geval van cable pooling 2.0 worden meer kleine opweklocaties zon gekoppeld met een bestaande aansluiting van een windturbine op een boerenerf.LTO Noord, Greenport NHN, infra-specialist Firan en Qirion Energy Consulting (beide onderdeel van Alliander) hebben afgelopen maanden onderzocht wat cable pooling 2.0 kan betekenen voor agrarische ondernemers.

Is cablepooling 2.0 haalbaar?

Maarten van Blijderveen, Energy Architect bij Qirion Energy Consulting en het technische brein van de pilot: “In het onderzoek hebben we gekeken wat er gebeurt als agrariërs onderling hun energiesystemen delen. Door zon en wind te koppelen in een virtueel lokaal energiesysteem (VLES) kan meer opwek gerealiseerd worden. Dit concept bestaat nog niet en is nu ook nog niet mogelijk. Dus hebben we verkend en berekend of het idee in de praktijk echt kan werken.”

Projectleider Wouter Veefkind van LTO Noord vult aan: ‘In plaats van dat je voor het uitbreiden van zoncapaciteit op daken een nieuwe kabel moet leggen, maak je gebruik van de kabel die er al ligt voor een windmolen. Het mooie is dat wind en zon elkaar goed aanvullen: als er veel zon is, is er meestal weinig wind en andersom. Door installaties te koppelen in een virtueel lokaal energiesysteem, is teruglevering op het netwerk mogelijk, ook in congestiegebieden.”

Virtuele variant biedt kansen

Bij de verkenning werden negen agrarisch ondernemers betrokken. De berekeningen wijzen uit dat zij voldoende aansluitcapaciteit ruimte beschikbaar hebben voor plaatsing van zevenduizend extra zonnepanelen. Hoewel de pilot alleen op papier is uitgevoerd, is de conclusie na analyse van openbare data en gesprekken met de netbeheerder: het kan. “De virtuele variant van cable pooling biedt veel potentie,” zegt Veefkind. Met het realiseren van één virtuele aansluiting kan ruim 725 KW aan extra zonnepanelen worden geïnstalleerd zonder uitbreiding van het bestaande netwerk. Per locatie waar energie opgewekt wordt, bedraagt de investering grofweg 7.500 euro en voor het volledige systeem ongeveer € 20.000. Daarnaast is een inschatting gemaakt van de onderhoudskosten van de virtuele koppeling. Die bedragen 250 euro per locatie en 2.000 euro voor het volledige systeem. De terugverdientijd per locatie bedraagt zo’n 10-12 jaar. Deze inschatting is gemaakt op basis van de gemiddelde energieprijzen van 2021 en een gangbare business case.

Om cable pooling mogelijk te maken moeten er nog wel allerlei technische en juridische zaken geregeld worden. Voor het virtueel clusteren van opweklocaties moeten de betrokkenen bijvoorbeeld onderling afspraken maken en vastleggen. Maar dit is goed haalbaar, meent Veefkind: “Eventueel met wat ondersteuning van experts, zoals LTO Noord.”

Wachten op wetgeving

De volgende stap in dit project zou zijn, het concept van cable pooling 2.0 te testen in de praktijk. Agrarische ondernemers die willen aanhaken bij een vervolgpilot moeten nog wel geduld hebben. Volgens de wet is deze manier van werken (nog) niet toegestaan, verduidelijkt Weefkind. “We zijn voor dit onderzoek sterk afhankelijk van wat Liander wil gedogen. Het is de bedoeling om nog dit jaar in een praktijkpilot de haalbaarheid in werkelijkheid te gaan onderzoeken.”

Voor agrarische ondernemers heeft Van Blijderveen al wel een paar tips. “Hebben je buren een windturbine en overweeg je zelf te investeren in zonnepanelen? Zorg dan dat je panelen aanstuurbaar zijn; dat je ze kunt regelen. Verder helpt het enorm als je je interesse in cable pooling kenbaar maakt aan Liander. Hoe meer vragen zij krijgen, hoe eerder er beweging komt.” Veefkind: “En kijk ook goed naar je eigen energiehuishouding. Onderzoek of je processen zo kunt aanpassen dat je energieverbruik hoog is op momenten dat er veel zonne-energie beschikbaar is. Zodat je je eigen opgewekte energie en die van de buurman zoveel mogelijk lokaal kunt benutten.”

Subsidieregeling Provincie Noord-Holland

Bedrijven die stroom willen delen of agrariërs die overtollige zonnestroom willen opslaan in een batterij, kunnen daarvoor subsidie krijgen van de provincie Noord-Holland. Er is subsidie voor het (laten) uitvoeren van een haalbaarheidsstudie en voor het daadwerkelijk realiseren van tijdelijke of duurzame en innovatieve oplossingen voor netcongestie. Het maximale subsidiebedrag per project is 600.000 euro. De subsidie kan worden aangevraagd via kvw3.kansenvoorwest.nl. 

>De beleidssamenvatting van het onderzoek kun je hieronder downloaden.