Een gezonde bodem is cruciaal voor de groei en ontwikkeling van bloembollen. Chad Zonneveld (M.C. Zonneveld) uit Julianadorp weet dit als geen ander. “Als je als bollenteler het bodemleven goed op orde hebt, zorgt dat voor optimale groeiomstandigheden. Maar dat is niet het enige. Het draagt ook bij aan efficiënter gebruik van water en voedingsstoffen en een betere weerbaarheid tegen ziekten en plagen, wat er weer voor zorgt dat je minder bestrijdingsmiddelen nodig hebt.”

Onbekende wereld

Een gezonde bodem voorziet in essentiële voedingsstoffen en een gezonde waterhuishouding. Toch is er nog maar weinig bekend over welke factoren exact bijdragen aan een optimale bodemgezondheid en hoe telers op een duurzame manier kunnen werken aan het verbeteren en behouden van hun bodemsystemen. Zonneveld: “Wat een gezonde bodem eigenlijk is, weet niemand. Onder onze voeten ligt een hele wereld waar we geen weet van hebben. Hoe micro-organismen, schimmels en andere bodemprocessen precies bijdragen aan de gezondheid van de bollen en hoe ze met elkaar communiceren, is een groot mysterie. Het wetenschappelijk onderzoek naar het ondergrondse ecosysteem staat wereldwijd in de kinderschoenen.”

Op gevoel

Familiebedrijf M.C. Zonneveld teelt op eigen percelen in Julianadorp en Callantsoog tulpen, hyacinten, krokussen, narcissen en lelies. “In drie generaties hebben wij onze bodem goed leren kennen. De zandgronden en het zeeklimaat zijn de basis voor een gezond en goed product. Zandgrond is goed doorlaatbaar voor regenwater en ziektes komen er minder makkelijk tot ontwikkeling. Iedere teler weet uit ervaring welk perceel wel of niet levert. Maar waarom dat zo is? We kunnen het niet uitleggen. Ook van groenbemesters weten we dat ze nuttig zijn. Maar er is nog niemand die precies kan vertellen welke groenbemester wat doet en waarom. Net zo min als we echt weten welke mengsels het beste matchen met bijvoorbeeld lelies of met tulpen. Het gaat allemaal op gevoel.”

Onderbouwen met data

Als teler van de nieuwe generatie wil Chad het ‘gevoel’ graag onderbouwen met data. Dat is een van de redenen voor het familiebedrijf om mee te doen aan Fieldlab Bol. “Bodemsamenstelling is een extreem complex onderwerp; dat gaat boven onze pet.

Chad Zonneveld: “Uit metingen blijkt bijvoorbeeld dat er 1,5 keer meer kalium in een bol kan zitten dan wij hebben gestrooid. Hoe komt dat?“

We hebben wetenschappers nodig om sturing te geven. Samen met Vertify onderzoeken we de samenstelling van de bodem op onze eigen percelen, omdat we deze bodem kennen. Er worden regelmatig grondmonsters genomen om te kijken wat er in de grond zit aan nutriënten. En tijdens het plantseizoen worden bollen uit de grond gehaald voor metingen van de samenstelling. Op die manier proberen we te leren welke bol, op welke grond, met welke nutriënten en organische stofgehaltes beter groeit en daarmee weerbaarder is.”

Meer vraagtekens

De bodemtests bij Zonneveld en collega-telers in de regio geven interessante inzichten, maar hier zijn nog geen onweerlegbare conclusies aan te verbinden. “Langzaam maar zeker krijgen we een beeld van wat voor rol kalium, calcium, aaltjes, schimmels en bacteriën in de grond, maar het is nog veel speculeren. Uit metingen blijkt bijvoorbeeld dat er 1,5 keer meer kalium in een bol kan zitten dan wij hebben gestrooid. Hoe komt dat? Produceert de bol dat zelf? Of komt dat uit de compost die we toevoegen? Wat het ook niet eenvoudiger maakt, is dat bodemmonsters geen jaar hetzelfde zijn. We werken met een natuurproduct dat zich niet laat vastleggen. Dit jaar was het bijvoorbeeld heel nat. Op de plekken waar in voorgaande jaren zuurstof in de bodem zat, zit nu water.”

“Het maakt ook veel verschil of je kijkt naar natuurlijk land of omgeploegd land. Geploegd land is droger, doordat het water spoelt er sneller doorheen spoelt. Dat maakt het moeilijker om organische stof omhoog te krijgen. De grond wordt ook niet blij van trekkers die erover heen rijden. Die stampen de grond aan en drukken de zuurstof uit de bodem. Tegelijkertijd wil je het bodemleven niet verstoren door het los te woelen. Als teler moet je dus steeds weer compromissen zoeken. Wellicht komen er in de toekomst minder zware robottractoren. Zo’n innovatie zou voor de groei en ontwikkeling van bloembollen een oplossing kunnen zijn.”

Kunstmatige intelligentie

Ook de toepassing van kunstmatige intelligentie brengt nieuwe onderzoeksmogelijkheden met zich mee, verwacht Zonneveld. “Volgend jaar starten onderzoekers van Vertify met een proef waarbij ze gaan proberen het DNA van de organische stoffen in de grond nauwkeurig vast te leggen om zo de biodiversiteit van de bodem en bol in kaart te brengen. Ook is het de bedoeling om microscopische foto’s te maken van de grond, om vervolgens met AI de samenstelling te bepalen. Het is voor ons nog wat abstract, maar het zijn allemaal stukjes van de puzzel die de bodem is.”